Nuôi chim yến trong nhà từng được xem là nghề “hái ra vàng” ở huyện Cần Giờ. Tuy nhiên, người nuôi chim yến ở đây đang gặp khó do áp lực cạnh tranh với tổ yến nhập khẩu khiến giá sản phẩm yến nuôi giảm mạnh, trong khi đó tỷ lệ thành công trong nuôi loại chim này rất thấp.
Cần Giờ có nhiều điều kiện thuận lợi về thổ nhưỡng, sông nước, đặc biệt là diện tích rừng ngập mặn lớn, lại gần biển… nên có nguồn thức ăn dồi dào cho chim yến. Mật độ dân số ở đây thấp, phù hợp để chim yến sinh sống và phát triển. Tận dụng điều kiện này, thời gian qua, nghề nuôi chim yến ở Cần Giờ phát triển khá nhanh, trong đó, xã Tam Thôn Hiệp chiếm hơn 70% số nhà nuôi yến của huyện.
Tuy vậy, phần lớn người dân Cần Giờ nuôi yến tự phát, mạnh ai nấy làm cho nên tỷ lệ thành công không cao, giá thành cũng thất thường. Bà Lê Thị Gái, chủ cơ sở nuôi yến ở xã Bình Khánh cho hay, nhiều người đã bỏ vốn đầu tư nhưng thất bại do chưa có kinh nghiệm. Có hộ dốc sức, đổ tiền của “được ăn cả ngã về không”, chờ đợi mỏi mòn suốt ba năm chỉ có vài con yến lẻ tẻ bay về trú ngụ, hình thành được vài tổ rồi chẳng có thêm con nào bay về nhập bầy nên phải tìm cách sang lại nhà nuôi yến với giá rẻ. Thậm chí, có người phá sản, vì nhà yến xây cho chim ở, có cải tạo lại người cũng không ở được.
Nỗi lo tổ yến nhập về từ Cam-pu-chia, Thái-lan, Ma-lai-xi-a bày bán tràn lan trên thị trường cũng làm đau đầu các nhà nuôi yến. Ông Nguyễn Văn Thành, chuyên thu mua yến cho hay: Yến nhập từ những nước này có giá thấp nên người kinh doanh nhập hàng, giới thiệu là yến nuôi ở Cần Giờ để đẩy giá lên cao. Ngay cả người trong nghề cũng khó phân biệt được tổ yến trong nước với tổ yến nhập ngoại. Ngoài lời giới thiệu của người bán, người tiêu dùng không có thêm bất cứ thông tin gì khi tất cả đều được chứa trong những túi nilon hoặc trong những hộp nhựa không tên.
Chủ cơ sở nuôi chim yến ở thị trấn Cần Thạnh Lê Văn Lành cho biết: “Giá tổ yến đang giảm mạnh. Nếu trước đây, tôi bán yến thô cho các doanh nghiệp từ 40 đến 45 triệu đồng/kg thì nay chỉ còn 18 triệu đồng/kg. Lý do là từ năm 2011, dịch cúm H5N1 bùng phát nên yến rớt giá. Mặc dù nghề nuôi yến ở Cần Giờ phát triển nhưng vẫn còn manh mún, tự phát, mạnh ai nấy làm. Sản phẩm lại không có thương hiệu gì nên khi doanh nghiệp ép giá thì mình phải chịu thôi”.
TP Hồ Chí Minh hiện có 542 nhà yến ở 19 quận, huyện, trong đó Cần Giờ chiếm nhiều nhất với 231 nhà. Năm 2015, sản lượng tổ yến đạt hơn sáu tấn. Sắp tới, các địa phương như huyện Cần Giờ, Củ Chi, quận 9 sẽ được quy hoạch để phát triển thêm, còn huyện Nhà Bè cũng có nuôi yến nhưng không có chủ trương phát triển, mở rộng.
Chánh Văn phòng Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, bác sĩ Nguyễn Thị Huỳnh Mai cho biết, người sản xuất hay kinh doanh các sản phẩm được chế biến từ tổ yến có thể đăng ký với cơ quan chức năng đó là yến có nguồn gốc tự nhiên hay yến nuôi tại các khu vực đã được quy hoạch. Các thành phần của sản phẩm như: protein, chất bảo quản (nếu có)… cũng phải công bố cụ thể. Hiện nay, theo quy định mới, nhà sản xuất còn phải ghi thêm các chỉ số liên quan trên nhãn sản phẩm của mình để người tiêu dùng biết sản phẩm đã qua kiểm soát của cơ quan nhà nước.
Mới đây, Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp Nông nghiệp Việt Nam đã thành lập Chi hội nhà Yến Việt Nam tại huyện Cần Giờ. Chủ tịch Hiệp hội Lê Duy Minh cho biết: Chi hội có 52 chủ nhà yến của cả nước làm thành viên. Ðây là tổ chức tập hợp những người nuôi yến để cùng chia sẻ kinh nghiệm nuôi yến trong nhà, xây dựng mối liên kết, giúp chủ nhà yến bán được yến sào với giá hợp lý, xây dựng thương hiệu yến sào Việt Nam, bảo vệ người tiêu dùng bằng việc bảo đảm sản phẩm được cung cấp từ nhà yến thành viên với chất lượng ổn định và nguồn gốc rõ ràng.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Trực khẳng định: Thành phố đã có quy hoạch vùng nuôi chim yến trong nhà đến năm 2025. Mới đây, UBND thành phố cũng đã ban hành quyết định thành lập hội đồng thẩm định dự án. Ðây là những tiền đề để ngành yến ở Cần Giờ nói riêng và thành phố nói chung được phát triển, nhân rộng. Sản phẩm yến nuôi tốt cho sức khỏe người dùng và có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, vẫn có những sản phẩm chất lượng không bảo đảm, giá thành lại cao. Ðó là chưa kể nhiều yến ngoại có giá trị thấp nhưng khi vào Việt Nam lại dán mác hàng Việt có thương hiệu, giá cao ngất ngưởng thiệt hại cho người tiêu dùng. Vì vậy, cần phải có một hội riêng cho ngành yến nhà, sản xuất bảo đảm uy tín, tạo được thương hiệu để không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn tiến đến xuất khẩu.